W ostatnich dniach opublikowano uzasadnienie do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie, w której skarżąca studentka, ubiegająca się o stypendium socjalne, domagała się uwzględnienia strat z ubiegłych lat przy obliczaniu dochodu.
Stan faktyczny był następujący.
Studentka ubiegała się o stypendium socjalne na rok akad. 2020/2021. Komisja stypendialna ustaliła, że dochód na osobę w rodzinie wnioskodawczyni wynosi 1130,63 zł netto, a w uczelni maksymalny próg uprawniający do ubiegania się o świadczenie wynosił 1050,00 zł netto.
Zarzuty studentki polegały na twierdzeniu, że organy błędnie przyjęły, iż dochód roczny B. K. w roku 2019 wyniósł 30.602,56 złotych, podczas gdy faktycznie wyniósł on 0,00 złotych. Studentka podnosiła, że w rocznym rozliczeniu podatkowym PIT - 36 wskazała osiągnięty dochód w wysokości 30.602,56 zł, niemniej w złożonej korekcie - po odliczeniu strat za ubiegłe lata - dochód wg niej wyniósł 0,00 zł. Jej zdaniem, nawet po doliczeniu dochodu z alimentów córek, dochód w rodzinie był niższy niż próg uzasadniający przyznanie stypendium i powinna otrzymać pomoc.
WSA w Rzeszowie wyrokiem z dnia 7 września 2021 r., sygn. II SA/Rz 967/21 oddalił skargę studentki. Sąd zgodził się z organami stypendialnymi, że definicja dochodu w rozumieniu art. 88 ust. 1 PSWiN w związku z art. 3 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych ustala zamknięty katalog składników wchodzących w jego zakres. Ustawodawca nie przyjął jednak, że straty z prowadzonej działalności gospodarczej poniesione w latach ubiegłych powinny mieć przełożenie na aktualny dochód w rodzinie studenta. Brak bowiem przepisów zarówno w ustawie o świadczeniach rodzinnych, jak i w ustawie PSWiN, aby straty przeliczać i ów dochód zerować.
W ocenie Sądu błędem jest odwołanie do przepisów prawa podatkowego - nie ma znaku równości pomiędzy podstawami opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych, a dochodem w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych. Organy stypendialne, co zostało przyjęte z aprobatą przez WSA, przyjęły, że ustawodawca dla ustalania prawa do świadczeń rodzinnych przyjął za miarodajny dochód w roku poprzedzającym okres zasiłkowy i od jego wysokości uzależnił uprawnienie wnioskodawcy do uzyskania świadczenia. Ewentualne korekty mogą mieć miejsce, ale ustawodawca odsyła w tym zakresie do konkretnych sytuacji i zdarzeń prawnych, określonych w szczególności w art. 3 pkt 23 i 24 ustawy o świadczeniach rodzinnych (dochód utracony i dochód uzyskany). Przypomniano również wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2019 r., o sygn. I OSK 2127/17, w którym to Sąd przyjął, że brak jest podstaw do uwzględnienia przy obliczaniu dochodu na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych straty powstałej w latach ubiegłych przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Nie sposób pomijać brzmienia art. 3 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych i użytego tam sformułowania - ilekroć w ustawie jest mowa o dochodzie - oznacza to (...) - co sprawia, że dokonane wyliczenie ma charakter zamknięty.
Studentka powoływała się dodatkowo na przepisy tzw. specustawy covidowej, ale pamiętać należy, że art 15oa odnosił się do zmniejszenia przychodu z powodu Covid-19, a nie do obowiązku uwzględnienia straty z poprzednich lat podatkowych.
Rozpatrując skargę kasacyjną wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika skarżącej studentki, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Wyraźnie należy podkreślić za NSA, że przepis art. 88 PSWiN wskazuje, kogo dochody są uwzględniane oraz jakich świadczeń nie uwzględnia się. Oznacza to w ocenie NSA, że w pozostałym zakresie stosuje się przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych. Z art. 3 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych wynika, że dochodem, po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób, są przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, art. 30b, art. 30c, art. 30e i art. 30f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne; dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, a także inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, wymienione w tym przepisie.
NSA podkreślił, że ww. przepis odwołuje się do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ale tylko w zakresie ustalenia rodzajów przychodów. Czym innym jest dochód na użytek świadczeń rodzinnych, a czym inny sposób ustalania dochodów dla celów podatkowych. Nie można zapominać, że jest spora grupa dochodów niepodlegających opodatkowaniu, które jednak na użytek świadczeń rodzinnych i stypendium socjalnego uwzględniamy.
NSA przywołał również ww. wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2019 r., sygn. akt I OSK 2127/17, w którym to przyjęto, że możliwość odliczenia straty z lat ubiegłych od dochodu jest szczególną instytucją, mającą zastosowanie wyłącznie na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i na warunkach w niej określonych. Brak jest podstaw do uwzględniania tejże straty obliczając dochód na użytek świadczeń rodzinnych i stypendium socjalnego.
Wyrok niewątpliwie użyteczny podczas obliczania dochodu w rodzinie i oceny, czy mamy do czynienia z "utratą" dochodu.
-----
Wspólnie z Instytutem Prawa Szkolnictwa Wyższego i Nauki zapraszamy do udziału w webinarze pt. Wybrane problemy pomocy materialnej dla studentów – aktualne orzecznictwo i zmiany prawa, który odbędzie się w dniu 27 czerwca 2023 r. - szczegóły pod adresem (kliknij tutaj)